Gdy odchodzą wody, czas do szpitala

O tym czy można nie zauważyć rozpoczynającej się akcji porodowej, co to jest czop śluzowy i jakie są objawy zbliżającego się porodu rozmawiamy z lekarzem medycyny Krystyną Derwisz, specjalistką ginekologii i położnictwa Szpitala Specjalistycznego im. St. Żeromskiego w Krakowie.

Ewa Kozakiewicz: Czy można przegapić moment początku porodu? Wiele kobiet denerwuje się, że nie rozpozna, kiedy ma zgłosić się do szpitala?

Lek. med. Krystyna Derwisz, ginekolog, położnik: Porodu nie da się przeoczyć. Ale pacjentki, które już rodziły, mogą przyjechać zbyt późno do porodu, a czasem zdarza się im nawet nie zdążyć. Na moim dyżurze raz pacjentka urodziła w samochodzie na parkingu tuż przed szpitalem.

Pierwszy okres porodu przy pierwszym porodzie zwykle jest dłuższy. Pacjentki długo wtedy przebywają w szpitalu przed samym porodem, dlatego w drugiej ciąży obiecują sobie, że przyjadą w ostatniej chwili, jak będzie mocno nasilona akcja porodowa. Ale przy drugiej ciąży, poród może przebiegać szybciej, bo szybciej otwiera się ujście. Dlatego pacjentki rodzące kolejny raz mogą zgłaszać się już w czasie zaawansowanej akcji porodowej, albo nawet już po urodzeniu dziecka. To spóźnienie tłumaczą tym, że myślały, iż będzie tak samo, jak przy pierwszym razie. Nie spodziewają się, że następny poród może tak szybko przebiegać! Ale przy pierwszej ciąży raczej to się nie zdarza.

Jakie objawy sugerują, że zbliża się poród?

Trzy tygodnie przed spodziewanym terminem porodu może obniżyć się dno macicy, czyli jak to się mówi popularnie: opada brzuch. Wcześniej jest wyżej pod samymi łukami żebrowymi. Kiedy się obniży, kobiecie znacznie łatwiej się oddycha, a część przodująca płodu przybliża się do kanału rodnego i pojawia się uczucie częstszego parcia na pęcherz moczowy. To pierwszy objaw, że niedługo nastąpi poród. Mogą również pojawić się bóle przepowiadające. Po 24. tygodniu ciąży, pojawiają się pojedyncze skurcze macicy – niebolesne stwardnienia macicy. Im bliżej porodu, tym ich więcej i częściej może się pojawiać. Stwardnienia te zwane są skurczami Braxtona-Hicksa. Przeważnie na 2-3 tygodnie przed porodem pacjentka może odczuwać je już jako bolesne skurcze. Są one zazwyczaj nieregularne i nie trwają długo – najwyżej 15-20 sekund, a przerwy między nimi wynoszą od 15 do 20 minut, czasem pół godziny.

Skurcze trzeba obserwować: ile trwają i co ile minut się pojawiają. Wtedy warto pospacerować, a nie kłaść się do łóżka! Można wziąć prysznic. Jeżeli samoistnie ustąpią, to na pewno były to skurcze przepowiadające.

Łatwo odróżnić skurcze porodowe od skurczy przepowiadających?

Skurcze porodowe nie ustępują, czas trwania wydłuża się z 10-15 sekund do 30-40 sekund, a częstość ich jest większa, pojawiają się bowiem co 15, 12 i 10 minut. Odczuwalne są jako bóle w okolicy krzyżowej, a czasem w podbrzuszu. Pacjentki porównują je do bólów bardzo bolesnej miesiączki. Jeżeli takie skurcze pojawiają się bez innych objawów u pacjentki rodzącej po raz pierwszy, co 7-10 minut, to powinna jechać do szpitala. Bo to może być początek pierwszego okresu porodu. W czasie czynności skurczowej nie wolno brać żadnych leków przeciwbólowych bez zlecenia lekarza.

W szpitalu kobieta będzie miała zrobione badanie czy ujście się rozwiera, czy szyjka jest skrócona, i czy wody są zachowane. Wykonuje się też zapis kardiotokograficzny (KTG), mówiący jaka jest amplituda skurczów i jak zachowuje się tętno dziecka w czasie skurczów macicy. Wykonuje się też USG, oceniamy łożysko i wody płodowe. Na podstawie tych badań można stwierdzić, czy rozpoczął się pierwszy okres porodu. W zależności od tego, jak jest zaawansowany, pacjentka idzie na salę porodową, albo na sale przedporodową – to zależy od szpitala (nie w każdym są takie sale). W sali przedporodowej kobieta oczekuje na rozwinięcie akcji porodowej, ale jest już monitorowana.

Jakie, poza skurczami, są jeszcze inne oznaki rozpoczynającego się porodu?

Innym objawem jest przerwanie ciągłości pęcherza płodowego i odejście wód płodowych. Jeśli to się stanie w domu, kobieta powinna zwrócić uwagę, jak wody wyglądają. Jeśli są przeźroczyste lub lekko żółtawe, podobne do moczu, bo czasem ciężarna nie jest pewna czy nie oddała również przy ucisku pęcherza moczu, a nie towarzyszą jej przy tym skurcze macicy i nie ma żadnych innych dolegliwości, dobrze czuje ruchy dziecka, to może w domu jeszcze pozostać. Wtedy spokojnie może się spakować, a za jakiś czas pewnie i tak samoistnie pojawią się skurcze. Przy takich objawach trzeba udać się już do szpitala. To wszystko zależy, gdzie kobieta mieszka i jaki ma czas dojazdu do szpitala.

Jaki długo od odejścia wód płodowych kobieta może spokojnie jeszcze pozostawać w domu?

Moment odpłynięcia wód płodowych i wystąpienia skurczów macicy jest sygnałem, że pacjentka powinna przyjechać do szpitala, bo nie wiadomo jakie jest rozwarcie szyjki macicy. Boimy się wypadnięcia pępowiny, („porwanej” z prądem wód płodowych). To bardzo groźne powikłanie – sama kobieta nie jest w stanie w domu się przecież zbadać, ani ocenić sytuacji. Moim pacjentkom radzę, aby po odpłynięciu wód płodowych, nie w biegu, spokojnie lecz niezwłocznie przyjechały do szpitala. Najwyżej trzeba będzie czekać na bóle skurczowe, ale w tym czasie można przecież ocenić wyniki badań, zrobić KTG. Wolę aby pacjentka przyjechała za wcześnie, niż za późno.

Owszem zdarza się, że po odpłynięciu wód płodowych kobieta na sali przedporodowej oczekuje czasem nawet kilkanaście godzin, bo nie ma żadnej gotowości porodowej: ujście jest zamknięte, długa szyjka i nie ma czynności skurczowej. Coś się zaczęło, a nie dzieje się nic.

###

A jeśli odpływające wody są krwisto podbarwione, zielonkawe albo w brązowym kolorze i też nie ma żadnej akcji skurczowej, to co wtedy?

W takim przypadku nie ma na co czekać, ale szybko przyjechać do szpitala, bo to może wskazywać na zagrożenie ciąży.

O czym barwa wód może świadczyć?

Wyjaśnię to tak. Pierwszy stolec dziecka nazywany smółką maluch powinien oddać po porodzie. Zdarza się jednak, że dziecko jeszcze w brzuchu mamy odda tę smółkę. Mówi to o jakimś przejściowym dyskomforcie dziecka, np. chwilowym uciśnięciem pępowiny w czasie ciąży. Nie musimy się tym przerażać, bo pacjentki nawet po odejściu zielonkawych wód, rodzą zdrowe dzieci.

Natomiast lekko na różowo podbarwione wody, mogą świadczyć o rozwieraniu się szyjki (krew pochodzi z naczyń szyjkowych - pojawia się niewielkie plamienie, kiedy ujście zaczyna się rozwierać). Jeśli wody są mocno czerwone – to sygnał, że coś niedobrego dzieje się z łożyskiem, obawiamy się przedwczesnego odklejenia łożyska, co może stanowić bezpośrednie zagrożenie życia dziecka i matki. Każde krwawienie z dróg rodnych jest wskazaniem do hospitalizacji.

Niektóre kobiety mają uczucie rozbicia i dreszczy, dostają biegunki, lub wręcz przeciwnie - zaparć. Czy to też sa objawy nadchodzącej akcji porodowej?

Te wszystkie objawy występują u każdej pacjentki indywidualnie. Niektóre pacjentki w całym przebiegu ciąży mają tendencje do zaparć, niektóre dostają biegunki tuż przed porodem. Ale te objawy nie są aż tak niepokojące i to nie one ostrzegą kobietę przed nadchodzącą akcją porodową.

Natomiast bólów porodowych żadna kobieta nie przeoczy! Najwyżej pierworódka może wziąć bóle przepowiadające, pojawiające się w okresie terminu porodu wyznaczonego przez lekarza, za porodowe. Jeśli kobieta ma parcie na oddawanie moczu, ból dołu brzucha niech przyjdzie do lekarza, który ją zbada i uspokoi. Od tego jesteśmy.

W kobietach, które po raz pierwszy rodzą, strach budzi odejście tzw. czopa śluzowego. Czy to też jest sygnał rychłego porodu?

Czop śluzowy występuje w postaci zwiększonej wydzieliny śluzowej, galaretowatej, różowej lub brązowo podbarwionej. Wypełnia szyjkę macicy i w momencie, kiedy ta zaczyna się rozluźniać czy skracać przed porodem, następuje odchodzenie tego czopa. To może zdarzyć się na tydzień przed porodem lub na jeden dzień. Nie jest to groźny objaw i odejście czopa nie jest powodem, dla którego trzeba od razu jechać do szpitala czy alarmować lekarza.

U pierwiastki szyjka macicy przygotowuje się do porodu już na dwa tygodnie wcześniej – szyjka macicy wtedy się skraca, robi się miękka, ujście jest luźne przepuszcza palec...

Reasumując, kiedy lepiej przyjechać do porodu? 

Lepiej zawsze przyjechać za wcześnie. Jeśli rodząca ma jakiekolwiek niepokojące objawy jak np. zmiana częstości ruchów dziecka, (wydaje się jej, że są za słabe, czy za silne), powinna przyjechać do szpitala. Jeśli ma uczucie parcia na dół brzucha, niezależnie czym to jest spowodowane: częstszym oddawaniem moczu, biegunką, czy bólami w podbrzuszu i nie jest w stanie tego określić, powinna też przybyć do szpitala.

Jeśli w okresie okołoporodowym pojawiają się skurcze macicy i nie towarzyszy im ani krwawienie, ani odpłynięcie wód płodowych kobieta powinna poobserwować siebie, godzinę lub dwie godziny. Jeśli dolegliwości pojawiły się i samoistnie ustąpiły – to powinna skonsultować się z lekarzem prowadzącym ciążę, poddać zapisowi KTG. Jeżeli skurcze się nasilają, są w miarę regularne, a ich częstość się zwiększa, wydłuża się czas ich trwania, stają się mocniejsze, to rozpoczyna się pierwszy okres porodu i kobieta powinna udać się do szpitala. Jeśli odpłyną wody płodowe, czyste, w niedużej ilości i nie towarzyszą temu skurcze – pacjentka również powinna zbierać się do szpitala, bowiem odpłynięcie wód płodowych lub regularna czynność skurczowa macicy świadczą o rozpoczęciu się porodu. Nie da się tego już uniknąć. Ani przegapić.