W każdej grupie przedszkolnej znajdzie się dziecko znacząco niższe od rówieśników. Nie musi to jednak oznaczać nieprawidłowości w rozwoju. Niskorosłość dotyczy 3 proc. dzieci. Niższy od rówieśników wzrost, czasami sygnalizuje też inną chorobę.
— Niskorosłość definiuje się jako wysokość ciała znajdującą się poniżej normy rozwojowej dla wieku i płci (poniżej 3 centyla na siatce centylowej). Należy podkreślić, że wysokość ciała niższa niż wysokość średnia, nie zawsze jest chorobą. Różnice we wzroście są normalną cechą ludzi i zdrowe niskie dziecko nie powinno być obarczane nieprawidłową diagnozą — mówi dr n. med. Elżbieta Petriczko, specjalista chorób dziecięcych, endokrynolog z Kliniki Pediatrii, Endokrynologii, Diabetologii, Chorób Metabolicznych i Kardiologii Wieku Rozwojowego w Szczecinie.
Jest bardzo wiele przyczyn nieprawidłowego wzrastania. — Najczęściej rozpoznaje się konstytucjonalnie wolne tempo wzrostu i rozwoju lub rodzinnie niski wzrost (38 proc.) — mówi lekarka. U około 46 proc. chorych, niski wzrost jest spowodowany głównie chorobami przewlekłymi lub wrodzonymi zespołami uwarunkowanymi genetycznie. Tylko u około 16 proc. osób niskorosłych potwierdzono istnienie zaburzeń hormonalnych. Niedobór endogennego hormonu wzrostu i/lub czynnika IGF-1stwierdzono jedynie u 6 proc. chorych — wylicza lekarka.
Różne przyczyny braku prawidłowego wzrostu
Konstytucjonalne opóźnienie wzrastania i dojrzewania (KOWD) nie jest chorobą a wariantem prawidłowego wzrastania. Nie wymaga leczenia. — Stanowi przejściową formę niedoboru wzrostu i dotyczy 0,6-2 proc. dzieci, głównie chłopców — mówi lekarka. Dzieci z KOWD osiągają prawidłowy rozwój płciowy i wzrost ostateczny zgodny z ich potencjałem genetycznym. Rodzinnie niski wzrost to najczęstsza przyczyna niskorosłości u dziewczynek. Wśród chłopców to rozpoznanie jest przyczyną niskorosłości w 27 proc. przypadków. Niskorosłość może występować także u wcześniaków i dzieci, u których stwierdzono wewnątrzmaciczne opóźnienie wzrastania. — U takich pacjentów konieczna jest stała ocena tempa wzrastania, szczególnie po 3. roku życia i ewentualna późniejsza decyzja o zastosowaniu preparatów hormonu wzrostu.
Do chorób, które mogą spowalniać wzrastanie należą również choroby przewlekłe: w tym choroby układu pokarmowego (alergie pokarmowe, zespoły złego wchłaniania, choroba trzewna), choroby przewlekle układu oddechowego, np. astma, mukowiscydoza, choroby wątroby, płuc, nerek. Niski wzrost obserwuje się również u dzieci z chorobami wrodzonymi, które cierpią m.in. na dysplazje kostne, w tym achondroplazję.
— Achondroplazja zdarza się raz na 25 tys. urodzin. Mutacja genu powoduje nieproporcjonalną budowę ciała, a także karłowatość. Czaszka dziecka z tą chorobą jest duża, kończyny skrócone, a kręgosłup zniekształcony. Poza problemami z układem kostnym, chorzy rozwijają się normalnie, ale nie rosną i raczej trudno im pomóc — wyjaśnia dr Elżbieta Petriczko. Zaburzenia wzrostu mogą występować w wielu zespołach genetycznych, takich jak na przykład zespół Turnera, Downa, zespół Pradera Williego, zespół Noonan, zespoły zaburzeń rozwoju chrząstek i wielu innych.
Niskorosłość: leczenie przyczyn
Wszelkie nieprawidłowości związane z zaburzeniami rozwoju u dziecka powinien wychwycić pediatra podczas bilansów zdrowotnych, których podstawą są pomiary wzrostu i masy ciała. Gdy okaże się, że dziecko jest niższe od rówieśników, wówczas pacjenta kieruje się do endokrynologa dziecięcego, który przeprowadzi szczegółowe badania diagnostyczne, by ustalić przyczyny nieprawidłowego tempa wzrastania.— Postawienie diagnozy jest czasochłonne, ponieważ wymaga wyeliminowania wielu czynników. Konieczne są szczegółowe badania, które wykluczą choroby przewlekłe — dodaje lekarka.
Leczenie uzależnione jest od przyczyn niskiego wzrostu. — Jeśli np. okaże się, że niskie dziecko choruje na wcześniej niewykrytą astmę, należy podać mu leki, które zahamują rozwój tej choroby. W takim przypadku nie jest konieczne leczenie hormonem wzrostu, ponieważ zwykle dziecko przyjmujące leki na astmę, po kilku miesiącach zaczyna prawidłowo się rozwijać. Podobnie jest w przypadku wielu innych chorób, np. trzewnej, która także może zahamować wzrost dziecka. Jeśli zostanie ona wykryta i rodzice we współpracy z gastrologiem zastosują dietę z eliminacją glutenu, dziecko zaczyna prawidłowo rosnąć — tłumaczy dr Petriczko.
Hormon na wzrost zbliżony do normy
U dziecka bardzo niskiego, u którego rozpoznano chorobę, ważnym celem jest uzyskanie wzrostu chociaż zbliżonego do normy, zanim pójdzie do szkoły. — Jeśli taki malec znajdzie się w grupie osób, które wymagają leczenia hormonem wzrostu (obecnie w Polsce hormon dostaje ponad 2 proc. niskich dzieci), wówczas przyjmuje go do momentu ukończenia procesu wzrastania - dziewczęta do ok. 16 roku życia, a chłopcy do ok. 19 roku. Ostatecznym celem jest uzyskanie wzrostu, który ma większość dorosłych — mówi specjalistka. Hormon przyjmuje się w postaci zastrzyku i należy go podawać codziennie wieczorem. Ponieważ dostępne są bardzo cienkie igły do iniekcji, nawet małe dzieci nie skarżą się na ból w momencie wkłucia. Hormon jest lekiem refundowanym przez Narodowy Fundusz zdrowia w ramach tzw. Programu Lekowego. Jego wieloletnie przyjmowanie (ponad 10 lat) może nieść za sobą skutki uboczne. Jeśli jednak leczenie jest stosowane u pacjentów z niedoborem endogennego hormonu wzrostu, występują one bardzo rzadko. Pacjenci zawsze są informowani o możliwych skutkach ubocznych — dodaje dr Petriczko.
Niscy ludzie gorzej sobie radzą
Niskorosłość jest trudna do zaakceptowania przez rodziców dziecka. — Niscy ludzie mogą mieć trudności w nawiązywaniu przyjaźni, realizowaniem się w szkole, pracy. Między innymi z tych przyczyn niezwykle ważne jest jak najwcześniejsze rozpoczęcie leczenia niskorosłości. Przyczynia się to nie tylko do osiągnięcia wyższego wzrostu w wieku dojrzałym (w porównaniu do wzrostu uzyskiwanego przez osoby, które rozpoczęły terapię później), ale także do uniknięcia negatywnych skutków niskorosłości doświadczanej w dzieciństwie — tłumaczy dr Petriczko. Dlatego, jeśli cokolwiek niepokoi rodziców, dziecko przestaje rosnąć albo rośnie rocznie do 5 centymetrów, należy udać się do lekarza.
made by artflash interactive 
