Choroba przewlekła z remisjami

Buzia kilkumiesięcznego Szymka jest czerwona za wyjątkiem nosa, ust i brody. Jego policzki wyglądają jakby były polakierowane – świecą się, a włoski są cienkie i matowe, przerzedzone. To typowe objawy atopowego zapalenia skóry, które u chłopca pojawiło się już w niemowlęctwie.

Marsz alergiczny

Atopowe zapalenie skóry może być pierwszym objawem choroby alergicznej np. w wieku niemowlęcym. - Alergia jest chorobą wielonarządową i często AZS jest początkiem tzw. marszu alergicznego, czyli zmiany manifestacji narządowej choroby od alergii pokarmowej i atopowego zapalenia skóry do alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa i astmy oskrzelowej (alergia powietrzno - pochodna) AZS może więc poprzedzać alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa, czy astmę oskrzelową. Nie u wszystkich pacjentów z AZS występują objawy alergii oddechowej. Atopowe zapalenie skóry, zwłaszcza u dzieci obciążanych rodzinnie alergią, może jednak sygnalizować alergię oddechową w przyszłości - twierdzi lek. med. Bogumiła Grüner.

Nie ma całkowitego wyleczenia

Czasem objawy atopowego zapalenia skóry, męczące malucha w dzieciństwie, mogą ustąpić np. w okresie pokwitania. – Ale AZS to choroba przewlekła i nie da jej się całkowicie wyleczyć. Natomiast zdarzają się remisje, czyli okresy bezobjawowe. Pacjent prawidłowo prowadzony przez lekarza może wejść w okres remisji na kilka miesięcy, na kilka lat, albo nawet do końca życia. Objawy choroby jednak mogą wrócić w niekorzystnym środowisku, czy przy dużym stresie – tłumaczy specjalistka.

Leczenie przez unikanie

Podstawą leczenia jest pielęgnacja skóry – przede wszystkim nawilżanie. Stosuje się emolienty, maści komponowane i zapisywane przez lekarza do zrobienia w aptece, albo gotowe kosmetyki, w których specjalizuje się wiele firm farmaceutycznych, produkujących wysokiej jakości specyfiki dla atopików. Poza tym AZS leczy się też przez unikanie czynników drażniących jak np. proszków do prania (powinny być hypoalergiczne), substancji chemicznych czy dymu tytoniowego. Nie należy stosować płynów zmiękczających, zawierających lanolinę, warto też wrócić do prania np. w szarym mydle. Unikanie potencjalnych alergenów pokarmowych i inhalacyjnych ma zdaniem lekarza alergologa duże znaczenie. Przed alergicznym dzieckiem najlepiej usuwać przedmioty, pochłaniające kurz jak np. dywany i wykładziny, których się nie da wyprać w temperaturze powyżej 70 stopni, poduszki z pierza .”Goła” podłoga, materac z pianki, poduszki i kołdra z poliestru prane raz w miesiącu, oraz temperatura w pomieszczeniach około 19-20 stopni, to idealne warunki dla dziecka podejrzanego o atopię – mówi lekarka. Potencjalnymi alergenami pokarmowymi poza białkiem mleka krowiego i białkiem jaja, są np. kakao, czekolada, ryby morskie, orzechy, seler - dodaje Bogumiła Grűner.

Przy zaostrzeniach AZS stosuje się zewnętrznie maści lub kremy przeciwzapalne: sterydowe i niesterydowe. Przy maściach sterydowych, używanych jedynie na miejscowo nasilone zmiany skórne należy pamiętać, by nie stosować ich dłużej niż 14 dni w dawce jeden do dwóch razy dziennie (to zależy od rodzaju sterydu)– raczej nie stosować na twarzy i nigdy, kiedy dziecko ma wyjść na słońce, (bo może to spowodować odbarwienia). Tak stosowane maści sterydowe są zupełnie bezpieczne. Po ustąpieniu objawów maści i kremy zawierające hormony sterydowe odstawiamy i możemy zastosować przy ewentualnym kolejnym zaostrzeniu.

Przy ciężkim atopowym zapaleniu skóry może też istnieć konieczność podania doustnie hormonów sterydowych. O ich dawce, długości podawania zawsze decyduje lekarz. Stosowane są też leki antyhistaminowe (przeciwalergiczne), które łagodzą przebieg choroby, mają również działanie przeciwświądowe. Według mojego doświadczenia, farmakoterapia doustna ma mniejsze znaczenie od właściwej pielęgnacji skóry, unikania alergenów i czynników drażniących – twierdzi lek. med. Bogumiła Grüner. – W leczeniu ważną rolę odgrywają też leki o działaniu antyświądowym (np. pochodne hydroxyzyny) i uspokajającym.

Istnieją, w szczególnie ciężkich postaciach atopowego zapalenia skóry, inne możliwości leczenia np. światłolecznictwo - naświetlanie promieniami UVA i UVB. W próbach tego typu leczenia wykorzystano obserwację, że w okresie letnim, stan skóry pacjentów przy dużym nasłonecznieniu zazwyczaj poprawia się.

Skuteczne leczenie atopowego zapalenia skóry wymaga dobrej współpracy między pacjentem (rodzicami pacjenta), a lekarzem. Bardzo ważną rolę w leczeniu odgrywa edukacja, która uświadamia rodzicom, że nasze postępowanie ma na celu łagodzenie przebiegu choroby. Podobnie jak zaangażowanie rodziców włożone w proces pielęgnacyjny, gdyż z tej choroby przewlekłej jak dotąd nie ma całkowitego wyleczenia - mówi alergolog.
 

* Lek. med. Bogumiła Grüner – specjalista chorób dzieci i alergologii NZOZ – Specjalistycznego Centrum Leczenia Dzieci i Młodzieży w Krakowie przy al. Pokoju 2A