Straż obronna organizmu

Powiększone węzły chłonne u dziecka to zazwyczaj objaw choroby. Mogą wskazywać na niegroźną infekcję, choroby zakaźne czy nawet nowotwory.

Szacuje się, że u każdego człowieka, nawet tego najmniejszego, jest około pięciuset węzłów chłonnych. Są ulokowane na całym ciele, najwięcej węzłów chłopnnych znajduje się na szyi, pod pachami, w pachwinach, pod żuchwą oraz za uszami. 

Wielkość węzłów chłonnych u zdrowego dziecka waha się od milimetra do 1,5 centymetra. Stoją na straży naszego zdrowia, wyłapując i niszcząc bakterie i wirusy. Węzły chłonne należą do układu odpornościowego i stanowią jedną z pierwszych barier obrony przed rozprzestrzenianiem się infekcji.

Węzły chłonne u dzieci powiększają się częściej niż u dorosłych, ponieważ ich układ limfatyczny kształtuje się do ok. 12. roku życia. - W przestrzeniach między komórkami ciała, krąży niewielka ilość płynu, który jest zbierany przez naczynia limfatyczne, zgodnie ze spływem naczyń chłonnych, czyli z karku i tylnej części głowy na potylicę, z twarzy i gardła do węzłów podżuchwowych, z ręki do pachowych i tak dalej, i kierowany do pobliskich węzłów chłonnych. Tam zatrzymywane są toksyny, bakterie, wirusy i czynniki zapalne. Są one w znacznej części niszczone lub zmniejszana jest ich szkodliwość dla organizmu. Te reakcje obronne mogą stymulować węzły do powiększania się - mówi lek. med. Andrzej Mierzecki, pediatra, specjalista medycyny rodzinnej z Centrum Medycznego ENEL-MED.

Ponieważ węzły chłonne powiększają się w pobliżu miejsc, wokół których toczy się stan zapalny, najczęściej widać je na szyi w górnej jej części, często z tyłu głowy lub w pachwinach. Można je też wyczuć pod pachami i blisko obojczyków. W badaniu USG często są widoczne w jamie brzusznej.

O powiększonych węzłach u dzieci mówimy, gdy mają powyżej 1,5 centymetra.

Węzły chłonne: przy infekcjach są bolesne

- Węzły chłonne, które powodują ból przy dotykaniu, a skóra nad nimi może być zaczerwieniona i cieplejsza, sugerują zapalenie. Przyczyną najczęściej są infekcje. Zazwyczaj zmniejszają się po około dwóch tygodniach po zastosowaniu leczenia, nierzadko antybiotykami - dodaje dr Mierzecki.

Węzły chłonne, które są znacznie powiększone (ponad 2 cm), są niebolesne, twarde i zbite, zrastają się ze sobą, a nawet z otaczającymi tkankami, co powoduje, że są nieruchome, wymagają konsultacji lekarza. Zwykle są powiększone dłużej niż 2-3 tygodni i mogą świadczyć o nowotworze (białaczka, chłoniak) czy być wynikiem pojawienia się przerzutów nowotworów, rosnących w innych miejscach.

- Każde wyraźne powiększanie się węzłów chłonnych, szczególnie jeśli są to węzły przekraczające wymiary 3 cm, wymaga konsultacji lekarza. Najczęściej powiększenie jest odpowiedzią na toczące się w pobliżu zakażenie i wystarczy wyleczyć ognisko zapalenia będące przyczyną odczynu węzłowego, by węzły się zmniejszyły. Ale powiększenie węzłów może być również wynikiem choroby zakaźnej takiej jak na przykład różyczka, mononukleoza, toksoplazmoza, choroba kociego pazura czy gruźlica - mówi dr Mierzecki.

Węzły chłonne przy AZS i chorobach skóry

U dzieci chorujących na atopowe lub łojotokowe zapalenie skóry, węzły mogą być stale powiększone. - Skóra atopowa swędzi, więc jest drapana i przez to podatna na uszkodzenia, przez które wnikają bakterie. W związku z tym dochodzi do lokalnych zapaleń, które stymulują odpowiedź zapalną i powiększenie węzłów chłonnych, do których spływa chłonka z tej okolicy. Powiększone węzły świadczą o nasileniu zapalenia atopowego. W takich przypadkach wymagane jest tylko leczenie zmian skóry - mówi pediatra.

Postępowanie w przypadku powiększonych węzłów chłonnych zależy od ich wielkości i miejsca, od tego jak długo są powiększone i czy jest to pojedynczy węzeł, czy też grupa, a jeśli tak, to czy są zrośnięte czy też się przesuwają.

Powiększone węzły chłonne: badania

- Rodzice często niepokoją się małymi, wyczuwalnymi węzłami na szyi czy potylicy. Jeśli po zbadaniu przez lekarza nie budzą one jego niepokoju, nie wymagają żadnych badań. Jeśli lekarz potrzebuje dodatkowych badań, zleca się w pierwszej kolejności USG, by określić wielkość i strukturę węzła oraz badania krwi: OB, CRP, morfologię z rozmazem. Dalsze badania w dużej mierze zależą od wyników tych pierwszych - mówi pediatra.

Jeśli powiększenie węzłów chłonnych nie wynika z choroby zapalnej lub nowotworowej, zazwyczaj pozostawia się je bez leczenia. - U większości dzieci z czasem ulegają one znacznemu zmniejszeniu. Są dzieci, które od urodzenia mają spore, wyczuwalne węzły chłonne. Jeśli nie mają one tendencji do powiększania się, wystarczy oceniać ich wielkość przy standardowych badaniach w poradni dzieci zdrowych, np. przy okazji szczepień oraz badań bilansowych - mówi dr Andrzej Mierzecki.