Choroba przewlekła z remisjami

Buzia kilkumiesięcznego Szymka jest czerwona za wyjątkiem nosa, ust i brody. Jego policzki wyglądają jakby były polakierowane – świecą się, a włoski są cienkie i matowe, przerzedzone. To typowe objawy atopowego zapalenia skóry, które u chłopca pojawiło się już w niemowlęctwie.

Szklista buzia, świąd

Objawy atopowego zapalenia skóry ujawniają się najczęściej w okresie dziecięcym. Już w pierwszym półroczu życia dziecka rozpoznaje się około 45 procent przypadków, do pierwszego roku życia ta ilość wzrasta do 60 procent, a około 90 procent przypadków lekarze rozpoznają do piątego roku życia. - Suchość i świąd skóry w określonych miejscach ciała dziecka są najbardziej charakterystycznymi objawami tej choroby. U niemowlaków występuje głównie na twarzy, na ramionach i przedramionach; a powyżej pierwszego roku życia najczęściej w zgięciach łokciowych i kolanowych, na skórze karku - zmiany mogą dotyczyć całej powierzchni skóry - opisuje Bogumiła Grüner. U niemowlaków z AZS zdarza się ciemieniucha spowodowana przez alergię czy uporczywe zmiany łojotokowe. Czerwona „szklista”, buzia może towarzyszyć skazie białkowej, która może być objawem atopowego zapalenia skóry. „Lakierowane policzki” są charakterystyczne dla małego dziecka do drugiego roku życia. Wtedy też zdarzają się „naderwane” płatki uszne, czy okrągłe pieniążkowate, suche zmiany skórne – występujące na buzi (za wyjątkiem nosa), na skórze owłosionej i na tułowiu. Typowa skłonność do pojawiania się liszajów, nadżerki, strupki charakterystyczne są też dla okresu dziecięcego i młodzieńczego, wyjaśnia alergolog.

Trudna diagnoza

Atopowe zapalenie skóry łatwiej zdiagnozować, jeśli istnieje rodzinne obciążenie dziecka alergią. Bowiem choć zmiany dla atopowego zapalenia skóry są charakterystyczne, można je pomylić np. z wypryskiem łojotokowym, a w wieku późniejszym dziecka np. z łuszczycą. - Aczkolwiek typowa u starszych dzieci lokalizacja wyprysku w zgięciach łokciowych czy kolanowych, świąd skóry i jej suchość są na tyle specyficzne, że trudno to przeoczyć – podkreśla lek. med. Bogumiła Grüner.

Podstawą leczenia AZS jest pielęgnacja skóry. Każdy lekarz widząc suchość skóry i charakterystyczne zmiany skórne powinien uświadomić rodzicom, że skóra dziecka powinna być nawilżana i natłuszczana bardzo często: nawet co 3-4 godziny emolientami (specjalnymi preparatami) - opowiada alergolog. Sprawą kontrowersyjną jest wprowadzanie lub nie - rygorystycznej diety. Chodzi o dietę karmiącej matki, a po wprowadzeniu karmienia sztucznego - dietę dziecka opartą na mieszankach bezmlecznych. Nie udowodniono bowiem, że eliminacja pokarmów rzeczywiście zapobiega wystąpieniu objawów atopowego zapalenia skóry.

Lekarze stosują więc różne metody postępowania. Jedni, jeśli jeden z rodziców dziecka lub obydwoje mają objawy jakiekolwiek choroby alergicznej, zawsze eliminują z diety ich potomka do pierwszego roku życia mleko krowie i białko jaja kurzego. W takich sytuacjach mama karmi piersią i jest na diecie bezmlecznej, a po odstawieniu od piersi, dziecko przechodzi na mieszanki bezmleczne. Inni stosują metodę ograniczania produktów mlecznych, ale nie eliminowania ich. Generalnie jednym i drugim chodzi o wprowadzanie alergenów do diety tak, by układ immunologiczny, który jest predestynowany do choroby alergicznej spotkał się z nimi jak najpóźniej. Powszechne są jednak opinie, że ograniczanie czy eliminowanie z diety alergenów co najwyżej opóźnia wystąpienie choroby alergicznej, która i tak jest „zapisana w genach”.

Nie ma pełnej diagnozy choroby, bez dodatkowych badań laboratoryjnych. Najpierw sprawdza się czy dziecko nie ma pasożytów. Maluchowi powyżej szóstego miesiąca życia podejrzanemu o AZS można spróbować oznaczać swoiste przeciwciała przeciwko alergenom pokarmowym i inhalacyjnym. Przeciwciała swoiste bada się u dzieci małych, którym nie da się wykonać testów skórnych z powodu podrapanej skóry i zbyt dużej ruchliwości malucha. Testy skórne można wykonywać, jeśli skóra nie jest zdrapana ani nie jest smarowana wcześniej maściami leczniczymi, oraz gdy dziecko nie jest leczone lekami antyalergicznymi Przy wykonywaniu oznaczania przeciwciał z krwi, te zalecenia nie są istotne. Testy skórne najchętniej wykonujemy u dziecka powyżej 4 roku życia. Oznaczanie przeciwciał swoistych dla poszczególnych alergenów jest równie dobre diagnostycznie, jak wyniki testów skórnych- wyniki tych badań są porównywalne.