To nie rywal, kocham was oboje

Kiedy urodził się Bartuś, starszy od niego o trzy lata Wojtek był bardzo zazdrosny. Nawet mnie ukarał za to, że przywiozłam intruza do domu. Udawał, że mnie nie widzi i nie słyszy – opowiada Dorota, mama dwóch synów. – Kilka tygodni zajęło nam oswajanie Wojtka z nową sytuacją. Ratunkiem okazało się zdjęcie, na którym karmię go piersią. Kiedy je zobaczył, przestał się na mnie gniewać, że tak często przytulam do piersi młodszego brata.

Według psychologów, zazdrości i rywalizacji między rodzeństwem nie da się zapobiec, to naturalne uczucia. Ale można wiele zrobić, aby je osłabić i zmienić w uczucia pozytywne.

Kocham ciebie i młodszego brata

Przede wszystkim trzeba starszemu dziecku pomóc zrozumieć, że nowonarodzone rodzeństwo to nie rywal. Kiedy moja o dwa i pół roku starsza córka do krwi ugryzła półroczną siostrzyczkę, obie płakały przeraźliwie. Jedna z bólu, a starsza, bo dotarło do niej, że sprawiła siostrzyczce ból. Powiedziałam wtedy Tosi: „Wiem, że jesteś zła i zazdrosna, ale krzywdzenie malucha nic ci nie da”. Trzeba też powtarzać: „Kocham ciebie i twojego młodszego brata”. Jeśli dwulatek uderzył malucha, można przytrzymać jego rękę i pokazać, jak niemowlaka pogłaskać, mówiąc: „Twój młodszy braciszek cię kocha”. To uczy pozytywnych emocji.

Zazdrość o rodzeństwo: jak ją pokonać

Zaproponuj starszemu dziecku (dotyczy to zarówno chłopca jak i dziewczynki) zabawę z lalką-bobasem: w czasie, kiedy ty przewijasz czy karmisz noworodka, niech starsze dziecko robi to samo ze swoją lalką.

Negatywne emocje pomoże wyciszyć wspólny spacer: tylko mamy i starszego dziecka. Podczas takiego spaceru we dwoje, dziecko poczuje, że jest to czas tylko dla niego, że nadal jest dla mamy ważne. Z nową sytuacją pomogą oswoić się dziecku opowieści mamy, taty, babci i dziadka o tym, jak to było jak ono było maleńkie. Co robiło i jak wszyscy się nim opiekowali. Dzieci ubóstwiają opowieści o sobie.

Zazdrość o rodzeństwo: problem wychowawczy

Z jednej strony trzeba bawić się ze starszym dzieckiem tak jak dotąd, okazywać mu wiele miłości i zainteresowania, z drugiej - wyznaczać jasne granice: nie pozwalać na agresję wobec młodszego rodzeństwa i uczyć starsze dziecko, że jego potrzeby nie zawsze już będą zaspokajane natychmiast, jak wtedy, gdy było jedynakiem.

– Rodzice bardzo często wpadają w pułapkę i próbują wszystko równo podzielić między dzieci. A wszystkiego się nie da i nie jest to potrzebne – wyjaśnia psycholog dr Milena Gracka –Tomaszewska z wydziału psychologii klinicznej dziecka i rodziny Uniwersytetu Warszawskiego. – Zwykle więcej zainteresowania rodziców dostaje dziecko trudniejsze, bardziej absorbujące, ale trzeba pamiętać, że tego spokojniejszego nie można zostawić tylko dlatego, że nie dopomina się tak intensywnie naszej obecności – dodaje. - Rodzice muszą tłumaczyć dziecku, że jest czas dla jednego dziecka i dla drugiego – uważa Gracka-Tomaszewska. – Przede wszystkim trzeba jednak uważać, żeby nie dopuścić do tego, że któreś dziecko wymusza coś od rodziców wrzaskiem.

Gości trzeba pouczyć

Często goście robią dużo zamieszania wokół nowonarodzonego dziecka, wzmagając uczucie zazdrości u starszego. – Dziadek wszedł do domu z dużym pudłem-prezentem dla mojej nowonarodzonej córki. I zapytał starszą córkę: „Gdzie twoja maleńka siostrzyczka? Mam dla niej prezent” – opowiada Ewa, mama Zosi i Marysi. – Zosia przez godzinę nie chciała wyjść spod stołu. Czuła się odepchnięta przez ukochanego dziadka.

Nie porównuj dzieci

Warto uprzedzić zachowania gości. – Można ich poprosić, by gdy przyjdą z odwiedzinami, najpierw zainteresowali się starszym dzieckiem, a dopiero po jakiejś chwili zajrzeli do noworodka, po czym powrócili do starszego. Dotyczy to zwłaszcza ukochanych osób – radzi psycholog dr Milena Gracka-Tomaszewska. W ogóle nie ma co przesadnie zachwycać się maleństwem w obecności starszego dziecka. Dla niego zachwyty mamy czy babci nad noworodkiem to głębokie rany w serduszko, że nim już się nie zachwycają.

Błędem jest też porównywanie dzieci. Jeśli nie chcesz zranić starszej pociechy, nie mów: „Zobacz jak twoja młodsza siostrzyczka cicho się bawi. A ty ciągle wrzeszczysz”. - Nie warto też starszemu dziecku obiecywać, że maluch urośnie i będzie się z nim bawił. Bo przedstawianie starszemu jedynie zalet posiadania rodzeństwa nie jest przecież prawdą – twierdzi dr Gracka-Tomaszewska.

***

Dopuszczalne i niedopuszczalne okazywanie zazdrości

- Nie możesz pozwolić, żeby starsze dziecko biło, gryzło czy szczypało niemowlaka

- Musisz pozwolić starszemu dziecku na werbalne rozładowanie emocji. Ma prawo być złe na to, że w domu pojawił się rywal (moja córka często doradzała mi: „Wystaw ją na balkon i już nie będzie nam ten wrzask przeszkadzał” . Nie oznaczało to wcale, że nie lubi być starszą siostrą)

- Starsze dziecko chce nagle siusiać do pieluszki, pić mleko z buteleczki albo z piersi, chce leżeć na przewijaku. Możesz wziąć je na ręce jak dzidziusia i położyć na przewijaku. Nawet podać butelkę, szybko się przekona, że to wcale nie jest przyjemne i zabawne.

- Starsze dziecko nie chce rozmawiać z mamą, nie chce, żeby mama coś z nim robiła, odpycha ją i odtrąca. Pokazuje w ten sposób, jak duży ma żal, że mama zostawiła go dla tego drugiego. Ma prawo okazać swe emocje. One miną. Pomóż starszemu dziecku zrozumieć, że nadal jest przez ciebie kochane.