Anafilaksja to nagła reakcja organizmu spowodowana np. pokarmem, jadem owada czy przyjęciem leków. Może pojawić się w każdym wieku - zarówno u niemowląt, małych i starszych dzieci, jak i u młodzieży. Już pierwszy wstrząs anafilaktyczny może okazać się śmiertelny.
- Anafilaksja to ciężka, zagrażająca życiu natychmiastowa reakcja nadwrażliwości. Przebiega z niewydolnością oddechową i/ lub krążenia, zazwyczaj ze zmianami na skórze i błonach śluzowych. W takim przypadku konieczne jest szybkie działanie, bowiem anafilaksja może zagrażać życiu - mówi prof. Karina Jahnz-Różyk, krajowy konsultant w dziedzinie alergologii, kierownik Kliniki Chorób Wewnętrznych, Pneumonologii, Alergologii i Immunologii Klinicznej Wojskowego Instytutu Medycznego.
Anafilaksja może rozwinąć się w ciągu kilku sekund, minut, do kilku godzin od momentu kontaktu z czynnikiem sprawczym. Zaobserwowano, że większość reakcji anafilaktycznych występuje w ciągu 30 minut. Anafilaksja może przyjąć też postać łagodną. - Wówczas osoba w zetknięciu z alergenem odczuwa jedynie bóle głowy, występuje wyciek z nosa i niewielkie nasilenie astmy. Sama pokrzywka na skórze również nie zagraża życiu, ale może być objawem poprzedzającym pełnoobjawowy wstrząs anafilaktyczny, podczas którego obserwujemy obniżone ciśnienie tętnicze, przyspieszoną akcję serca, biegunkę, niewydolność oddechową i utratę świadomości - mówi prof. Karina Jahnz-Różyk.
Wstrząs anafilaktyczny, przyczyny: jajka i mleko na liście
Wśród najczęstszych przyczyn wystąpienia anafilaksji u dzieci wyróżnia się: pokarmy, jad owadów błonkoskrzydłych (najczęściej jad pszczół, os, szerszeni, mrówek), leki.
Przyczyną ponad połowy przypadków anafilaksji są: jaja kurze, mleko krowie, orzechy ziemne, laskowe, ryby, pszenica, soja. Niektóre dzieci są tak wrażliwe, że ogólnoustrojową reakcję może wywołać wdychanie zapachu gotowanych ryb czy orzeszków ziemnych po otwarciu opakowania. Silnie uczulić mogą też dodatki do żywności: przyprawy, konserwanty czy barwniki oraz lateks.
Eksperci w najnowszym raporcie „Anafilaksja. Problem zdrowotny i społeczny” podkreślają, że wzrosła liczba hospitalizowanych dzieci w wieku 0-4 lat uczulonych na żywność. Europejskie badania przeprowadzone w latach 2011-2014 w 59 ośrodkach znajdujących się w 10 krajach Europy pokazują, że na 3333 odnotowanych przypadków anafilaksji, ponad 26 proc. wystąpiło u dzieci poniżej 18. roku życia. i były one spowodowane najczęściej żywnością (65 proc.), jadem owadów (20 proc.), lekami (4,8 proc.).
Autorzy raportu o anafilaksji podkreślają, że dane epidemiologiczne dotyczące anafilaksji są niedoszacowane zarówno w Polsce jak i na świecie.
Każdego roku w Polsce odnotowuje się jeden przypadek anafilaksji na 300 osób i 2-3 zgony na milion mieszkańców.
W Europie jedna na 300 osób przynajmniej raz w życiu doświadcza anafilaksji.
W 2015 roku przeprowadzono badanie wśród 305 alergologów w Polsce. 27 proc. z nich miała pod opieką od 1 do 4 niepełnoletnich pacjentów po przebytej anafilaksji. 7 proc. badanych lekarzy miało pod opieką od 5 do 9 pacjentów. Kolejne 6 proc. specjalistów opiekowało się większą liczbą pacjentów (od 10 do 19).
Wstrząs anafilaktyczny: Adrenalina ratuje życie
W praktyce alergologicznej anafilaksja to jeden z najtrudniejszych problemów diagnostycznych i terapeutycznych. - Istotnym problemem są sytuacje, kiedy pomimo prawidłowo przeprowadzonej diagnostyki nie udaje się zidentyfikować czynnika sprawczego i mówimy wówczas o anafilaksji idiopatycznej - dodaje prof. Karina Jahnz-Różyk.
Osoba ze wstrząsem anafilaktycznym powinna otrzymać natychmiastową pomoc. Jeśli ma przy sobie adrenalinę i umie ją podać, konieczne jest jej wstrzyknięcie. Stosując ją może uratować sobie życie. Jeśli nie, trzeba jak najszybciej wezwać pogotowie. Tymczasem, zdaniem autorów raportu, problemem jest niewystarczająco dobrze rozpoznawana anafilaksja przez pogotowie ratunkowe, co oznacza, że w tych przypadkach wdrażane zostaje niewłaściwe leczenie. – Adrenalina jest więc podawana mniej niż połowie pacjentów, którzy powinni ją otrzymać.
Problemem jest to, że pacjenci po wstrząsie anafilaktycznym wychodzą z oddziałów ratunkowych bez przepisanej adrenaliny. Jest to coraz rzadsze, ale wciąż mniej więcej połowa z nich nie otrzymuje żadnych leków lub otrzymuje tylko leki przeciwhistaminowe bądź sterydowe, co jest uważane za błąd w sztuce lekarskiej – mówi dr Aleksandra Kucharczyk, specjalistka chorób wewnętrznych i alergologii z Kliniki Chorób Wewnętrznych, Pneumonologii, Alergologii i Immunologii Klinicznej Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie.
Nad pacjentem z anafilaksją powinien czuwać lekarz alergolog, który dokona diagnostyki, spróbuje znaleźć czynnik wywołujący i zaplanuje leczenie. np. odczulanie na jady owadów błonkoskrzydłych oraz nauczy jak postępować w przyszłości. - W przypadku alergii pokarmowych ważna jest np. znajomość składu produktów żywnościowych (np. zmielone orzechy w cieście lub pizzy). Warto też unikać terenów zielonych w czasie sezonu aktywności os i pszczół przez osoby uczulone. Zgłaszać należy fakt reakcji uczuleń na leki w przeszłości (np. wysypki skórnej po antybiotykach) - dodaje prof. Karina Jahnz-Różyk.
made by artflash interactive 
