Najlepiej nie daj się zarazić!

Nie ma różnicy w leczeniu kobiety zarażonej grypą we wczesnym etapie ciąży, a leczeniem chorej ciężarnej w zaawansowanej ciąży. Natomiast grypa na pewno jest najgroźniejsza dla kobiet w ciąży do 16-tgo tygodnia jej trwania.

- Szczególnie niebezpieczna jest grypa dla kobiety w ciąży w pierwszych trzech miesiącach jej trwania, kiedy nie jest jeszcze w pełni wykształcone łożysko (chroniące płód przed przenikaniem do niego różnego rodzaju mikroorganizmów np. wirusów i bakterii) – mówi Grażyna Komnata-Gajda, lekarz medycyny, specjalista ginekolog i położnik. – W początkowym okresie ciąży trwa podział komórkowy, powstają zawiązki organów i wirus grypowy może sprawić, że zarodek zostanie uszkodzony. Przy czym bardziej niebezpieczna dla kobiety jest infekcja wirusowa niż bakteryjna – mówi lekarka. Wirus grypy może spowodować zmniejszenie wagi ciała noworodka, wywołać poronienie, albo przedwczesny poród. To wszystko niestety prawda – przestrzega.

Dlaczego tak się dzieje? – Wirus grypy (a mamy trzy główne typy wirusa grypy A, B, C, przy czym wirusy typu A są najgroźniejsze) daje odczyn zapalny. Wtedy, jeśli łożysko jest już wykształcone, ma ono gorsze ukrwienie i dziecko otrzymuje mniej pokarmu (poprzez krew), stąd noworodek może mieć niską wagę urodzeniową. Poród przedwczesny – i zbyt wczesna akcja skurczowa mogą być wywołane także przez wirusa grypy powodującego odczyn zapalny. Podobnie jest z poronieniem – stan zapalny obejmuje całą doczesną (do 16. tygodnia tak zwana jest rozpulchniona błona śluzowa macicy), która może być zainfekowana wirusem, zarodek może się dalej nie rozwijać – następstwem może być poronienie, albo wada rozwojowa płodu.

Co na przeziębienie w ciąży?

Przede wszystkim każda kobieta w ciąży z infekcją nie może leczyć się sama, tylko powinna iść do lekarza. Inaczej nieco leczy się zwykłe przeziębienie, a inaczej grypę, choć objawy są bardzo podobne. - W przypadku typowej grypy mamy wysoką gorączkę do 39 stopni C, pojawiającą się nagle, z silnymi bólami głowy i karku, łączy się to z ogólnym rozbiciem, bólami mięśni i stawów, z kaszlem i nieżytem nosa.

W przypadku przeziębienia zestaw objawów jest nieco inny, a pojawiają się one stopniowo i powoli. - Do nich zaliczamy bóle gardła, kichanie, także stany podgorączkowe, złe samopoczucie, katar i kaszel – wymienia lekarka. Oczywiście przy takich objawach dla kobiety w ciąży najbezpieczniejsze są metody naturalne.

Przede wszystkim trzeba położyć się do łóżka. Przechodzenie choroby, nawet jeśli to jest zwykłe przeziębienie to zmuszanie organizmu do dodatkowego wysiłku, co źle wpływa na serce. – Kobieta powinna leżeć i pić duże ilości płynów, jak na przykład herbatę z cytryną i z miodem czy z cytryną i sokiem malinowym. Można zastosować naturalny „syrop babuni” zrobiony z cebuli i czosnku z dodatkiem cukru (rośliny te zawierają fitocydy podobne do antybiotyku). Nos można przepłukać solą fizjologiczną, warto też zrobić sobie inhalacje z pary nad miską. – Jeśli te metody zawiodą, trzeba się zastanowić nad ordynacją leków.

Na pewno nie wolno leczyć grypy, zaczynając od podawania antybiotyków, chyba, że infekcja grypowa daje już powikłania i mamy do czynienia z zapaleniem oskrzeli, płuc, czy krtani – mówi lekarka. – Nie zabraniam moim pacjentkom zażyć paracetamolu (nazwy handlowe – np. apap, codipar). Uważam, że każda infekcja dla kobiety w ciąży jest gorszym zagrożeniem niż podanie leku, który skróci cierpienie kobiety i jej chorobę – mówi lekarka.

Co na grypę w ciąży?

Wszyscy zalecają dużą ostrożność w podawaniu leków kobiecie w ciąży, a szczególnie aspiryny. – Aspiryna to kwas acetylosalicylowy, który w dużych dawkach nie powinien być stosowany przez kobiety w ciąży. Badania naukowe wykazały korelację między jego zażywaniem przez matki, a występowaniem wad rozszczepu podniebienia, wad serca i mniejszej wagi urodzeniowej dziecka. W uzasadnionych przypadkach można podać małe dawki kwasu acetylosalicylowego – aspirynę, po to aby zmniejszyć na przykład stan przedrzucawkowy, przy którym podaje się małe dawki aspiryny jako profilaktykę zakrzepową - mówi ginekolog. – Jeśli w małych dawkach aspiryna jest dozwolona, to nie uważam, aby i w przypadku grypy nie można jej było podać, skoro ma ona właściwości przeciwzapalne. Kobieta łykając przez 2-3 dni po jednej tabletce na noc, aspirynę może pozbyć się gorączki, bólów i stanu zapalnego szybko, a przecież o to nam chodzi – twierdzi Grażyna Komnata- Gajda. Powszechnie zalecany paracetamol ma bardzo słabe działanie przeciwzapalne i występuje pod różnymi nazwami handlowymi. Dlatego zażywając lekarstwa w różnej postaci np. tabletek i syropu warto zwrócić uwagę, czy nie zawierają w składzie także paracetamolu, tak aby nie dublować składnika i nie przedawkować leku.

Jakich lekarstw jeszcze trzeba unikać?

- Na pewno w zaawansowanej ciąży nie wolno przyjmować niesterydowych leków przeciwzapalnych jak: ibuprofen, diclac czy diclofenac. I tak w przypadku ibuprofenu istnieją dowody na niekorzystne działanie leku na płód, ale w pewnych sytuacjach klinicznych potencjalne korzyści przewyższają czasem ryzyko (w sytuacji zagrożenia życia, czy w przypadku kiedy inne leki są nieskuteczne ) – mówi lekarka.
Nie jestem przeciwniczką podawania chorej kobiecie witaminy C w kapsułkach, czy rutinoscorbinu (w literaturze nie opisano negatywnych skutków ich podawania), natomiast co do leków ziołowych i homeopatycznych odnoszę się z dużą rezerwą i moim pacjentkom ich nie zalecam. Wiem, że potrafią one zaszkodzić, mogą uszkodzić płód – przestrzega lekarka.

Szczepić - nie szczepić?

Kobieta może zaszczepić się szczepionką na każdym etapie ciąży, ponieważ szczepionki przeciwgrypowe są wyprodukowane na martwych wirusach. Odporność powinna pojawić się już po około siedmiu dniach od dnia zaszczepienia – mówi ginekolog. – Osobiście jednak jestem przeciwniczką szczepienia, ponieważ bariera immunologiczna kobiety w ciąży jest osłabiona i szczepionka może wywołać jednak grypę, lub infekcję grypopodobną. Łatwiej jest wyleczyć grypę niż przechodnie infekcje grypopodobne – twierdzi Grażyna Komnata-Gajda, która uważa również, że szczepionka może wywołać u pacjentki reakcję uczuleniową (mamy do czynienia z obcymi białkami).
Grypa to choroba, którą przenosi się drogą kropelkową, a największa ilość zachorowań następuje u nas od lutego do kwietnia, przy czym co roku mamy do czynienia z różnymi typami wirusów grypy, co roku jest inna ich mutacja ( typy wirusa A, B, te są przyczyną ciężkich zachorowań, epidemii i pandemii, oraz C – najsłabszy który nie wywołuje epidemii). – Jeśli weźmiemy pod uwagę że mamy różne rodzaje wirusów np. typu A, w którym wyróżniono 16 podtypów HA ( H1- H16) oraz 9 podtypów NA ( N1-N9), co daje łącznie 144 możliwych kombinacji segmentów genowych i powoduje istnienie ogromnej różnorodności wirusów typu A, wynika z tego, że należałoby się szczepić co roku, ale szczepionką aktualną, tak aby wytworzyły się przeciwciała dokładnie na ten aktualny typ wirusa, który jest w natarciu – wyjaśnia lekarka.

Czy da się zapobiec grypie?

Nie zawsze, ale trzeba się starać. – Najbardziej narażone są panie, które są przedszkolankami lub nauczycielkami, bo dzieci zarażają je nie tylko wirusami grypy, ale i innymi dziecięcymi chorobami – opowiada z praktyki położnik. Dlatego ważna jest dla nich profilaktyka – przede wszystkim powinny przyzwyczajać się do tzw. „zimnego chowu” i często wietrzyć klasy i sale przedszkolne, myć ręce, prosić aby w ich obecności dzieci kichały w chusteczkę. Kobiety w ciąży powinny też wystarczająco się wysypiać, zjadać solidne śniadanie i posiłki z dużą zawartością witaminy C, pić sporo płynów.

Najłatwiej złapać wirusa grypy w dużych zbiorowiskach ludzkich, dlatego, o ile to oczywiście możliwe, należy ich unikać – nie biegać do hipermarketów, kin, a w komunikacji miejskiej unikać kaszlących ludzi. Może warto w tym okresie przesiąść się z autobusu lub metra do samochodu? Jeśli wybieramy się do znajomych warto zapytać, czy są zdrowi, a ich dzieci, czy nie są przypadkiem przeziębione, co o tej porze roku zdarza się często – podpowiada lekarka, która uważa, że przyszła mama powinna dbać o siebie najlepiej jak tylko może.

Grypy nie można bagatelizować

Grypa zagraża wszystkim, a szczególnie kobietom w ciąży, które mają ewidentny spadek odporności immunologicznej, będący naturalną reakcją organizmu. Chodzi o to, aby płód, jako ciało obce nie został odrzucony. Obniżona odporność sprawia, że każda infekcja trwa dłużej i przebiega często z powikłaniami.
Warto dodać, że na grypę choruje rocznie na świecie według WHO około 350 milionów ludzi, a zdarza się i więcej. Z powodu komplikacji grypowych każdego roku umiera około 500 tysięcy aż do 1 miliona ludzi. Okresowo pojawiają się epidemie i pandemie.

*Grażyna Komnata –Gajda – lekarz medycyny, specjalista ginekolog i położnik, pracuje w Szpitalu Położniczo-Ginekologicznym Ujastek w Krakowie, prowadzi Specjalistyczny Gabinet Ginekologiczno-Położniczy w Krakowie