Gdy mocz się cofa może być groźnie

O tym jakie powikłania grożą dziecku z nierozpoznanym refluksem pęcherzowo-moczowodowym rozmawiamy z dr Jerzym Czyżem, specjalistą urologii dziecięcej.

Agnieszka Usiarczyk: Jedną z częstych chorób układu moczowego u małych dzieci jest refluks pęcherzowo-moczowodowy. Mocz powstający w nerkach zamiast spływać moczowodami do pęcherza moczowego i być wydalony przez cewkę moczową, cofa się z pęcherza do moczowodów, a w zaawansowanym stadium choroby nawet do nerek. Co jest przyczyną takiej nieprawidłowości?

Nie zawsze umiemy określić przyczynę. Tradycyjny podział na odpływy pierwotne (tzn. spowodowane wrodzoną wadą połączenia pęcherzowo-moczowodowego) i wtórne (przeszkoda w odpływie moczu z pęcherza lub zaburzenia jego czynności) uległ dezaktualizacji. Odpływ pęcherzowo-moczowodowy nie jest wadą ani jednostką chorobową tylko objawem towarzyszącym niektórym chorobom i wadom układu moczowego. Główną jego przyczyną są zaburzenia czynności dolnych dróg moczowych. Najczęściej występuje w pierwszym i drugim roku życia dziecka z powodu zaburzeń czynności pęcherza wynikającej z niedojrzałości czynnościowej dolnych dróg moczowych. Wyróżnia się pięć stopni zaawansowania odpływu, najcięższą postacią jest piąty stopień. Rozpoznaje się go w czasie cystouretrografii mikcyjnej, która pozawala na ocenę anatomii dolnych dróg moczowych i klasyfikację stopnia odpływu. Najczęściej używaną klasyfikacją odpływów jest International Classification System (1981), która wyróżnia pięć stopni odpływu. Pierwszy oznacza, że mocz cofa się tylko do moczowodu nie wywołując jego poszerzenia. W stopniu drugim dociera do nerek, a każdy stopień w górę oznacza, że mocz cofa się do coraz bardziej poszerzonego układu.

Na jakie objawy należy zwrócić uwagę by w porę wychwycić ewentualne problemy związane z układem moczowym?

Głównie na gorączkę, a u starszych dzieci na bóle w okolicy lędźwiowej, które mogą być objawem ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek oraz na tzw. objawy dyzuryczne będące następstwem stanu zapalnego dolnych dróg moczowych (pęcherz moczowy i cewka) np.: bóle w dole brzucha, częstomocz z niekiedy towarzyszącym pieczeniem. Szczególnie zaniepokoić powinny nawroty takich objawów. Wówczas koniecznie należy się domagać od lekarza podstawowej opieki zdrowotnej skierowania na badanie moczu. Niestety czasem zakażenia układu moczowego można przeoczyć ze względu na bezobjawowy lub skąpoobjawowy przebieg. Ponieważ odpływ jest objawem dysfunkcji dolnych dróg moczowych warto zwrócić uwagę także na nietrzymanie moczu w dzień i w nocy (np. popuszczanie). Osłabienie, apatia, słaby wzrost wagi, to z kolei objawy rzadko występujące, ale w skrajnych przypadkach pierwsze symptomy schyłkowej niewydolności nerek.