Kleszcze, pszczoły, osy, szerszenie

Kleszcze to najgroźniejsze zewnętrzne pasożyty człowieka. Przenoszą niebezpieczne choroby zakaźne – boreliozę i kleszczowe zapalenie mózgu. Atakują wiosną i latem, tak jak niektóre owady.

- Borelioza to choroba wywołana przez zakażenie bakteryjne po ugryzieniu przez kleszcza. Nieleczona prowadzi do poważnych uszkodzeń stawów, zmian w układzie krążenia i w ośrodkowym układzie nerwowym – wyjaśnia dr Jolanta Opoka-Kegler, kierownik Poradni Chorób Zakaźnych i Pasożytniczych przy Wojewódzkim Szpitalu Zakaźnym w Warszawie. – Pojawić się mogą różne dolegliwości, które zostają już na całe życie i znacznie pogorszają jego jakość, na przykład bóle stawów, ograniczenie ruchów – wyjaśnia dr Opoka-Kegler.

Ukąszenie kleszcza: objawy

- Pawełkowi kleszcza znalazła fryzjerka, a po około czterech tygodniach zaczęły pojawiać się różne objawy, dolegliwości – opowiada Monika Koczuk, mama 4,5-letniego Pawełka i rocznej Oli. – Pawełkowi dokuczały bóle głowy, był osowiały, apatyczny, okropnie swędziała go skóra głowy, szczególnie w nocy, miał powiększone z tyłu głowy węzły chłonne. Kiedy dostał dziwnego skrętu szyi, pojechaliśmy do szpitala – opowiada Monika Koczuk.

Pani doktor powiedziała, że to nic groźnego i przepisała Pawełkowi maść rozgrzewającą do smarowania na szyję. Po dwóch dniach rodzice wrócili do niej, żeby pokazać plamy dookoła głowy Pawełka, na linii uszu i włosów. Lekarka uspokajała, że to nic groźnego, że to tylko reakcja alergiczna na maść rozgrzewającą. - Pokazaliśmy Pawełka innemu lekarzowi, który skierował synka do szpitala i po dwóch dniach, i bardzo wielu badań, dostaliśmy diagnozę, że to borelioza – mówi Monika Koczuk.

Chłopczyk przeszedł przez dwie antybiotykowe kuracje. Badania krwi w styczniu były dobre, więc jeśli rodzice nie zauważą żadnych oznak choroby, to kolejne kontrolne badanie krwi zalecone jest za pół roku.

Borelioza: objawy, leczenie

Bakteria Borellia Burgdorferia, która wywołuje boreliozę, może prowadzić do powikłań neurologicznych (zapalenie opon mózgowych, zapalenie mózgu, porażenia nerwów), chorób stawów, zapalenie osierdzia, a czasami do choroby psychicznej.

Ponieważ od 10 do 30 proc. kleszczy jest nosicielem bakterii, nie wprowadza się leczenia od razu po ukąszeniu kleszcza, tylko dopiero po wystąpieniu niepokojących objawów, np. rumienia. Tak zwany rumień wędrujący (rozrastający się) jest plamą z ciemniejszą obwódką o średnicy 5 cm lub więcej, blednącą od środka, z wyraźnie zaczerwienionym plackiem wokół miejsca ukąszenia.

- Pojawienie się rumienia jest typowym symptomem choroby. Jeśli pojawi się u ukąszonego dziecka, trzeba zgłosić się do pediatry, który zapisze kurację antybiotykową – tłumaczy dr Jolanta Opoka-Kegler. Jednak rumień występuje jedynie w ok. 40 proc. wszystkich zakażeń, czyli brak rumienia wcale nie oznacza, że nie jest się zarażonym boreliozą.

- Na podstawie innych dolegliwości też można zdiagnozować boreliozę. Jeżeli dziecko ma jakiekolwiek kłopoty z chodzeniem, skarży się na bóle nóg czy stawów, to nie należy tego lekceważyć – przestrzega dr Opoka-Kegler. – Tym bardziej, że boreliozę można leczyć na każdym etapie wykrycia. Choć im później jest zdiagnozowana, tym dłużej trwa leczenie – dodaje.
W większości przypadków po leczeniu antybiotykami choroba mija i nie zostawia żadnych następstw.
Kurację antybiotykową stosuje się też u kobiet w ciąży zarażonych boreliozą. Choroba nie ma żadnego wpływu na dziecko rosnące w łonie matki.

Ochrona przed kleszczami

W Polsce aktywność kleszczy rośnie w okresie wiosennym (kwiecień-maj) i późnym latem (sierpień-wrzesień). Jeśli wybierasz się w tym czasie do lasu, chcesz chodzić z dzieckiem po polanach z wysokimi trawami czy krzakami lub po łąkach, to ubierzcie się w długie spodnie i zakryte buty oraz w bluzę z długimi rękawami. Po powrocie najlepiej obejrzeć dokładnie swoje ciało i dziecka. Kleszcze lubią ciepłe miejsca z cienką skórą. Często wczepiają się w szyję, za uszami, w głowę pomiędzy włosami, pod piersiami kobiet, między pośladkami, pod kolanami, przy pępku, w miejscach intymnych – trzeba ich poszukać, bo gryzą bezboleśnie.

Jak usunąć kleszcza?

Kleszcza należy od razu usunąć, najlepiej pęsetą lub grubą igłą (tak jak drzazgę). Trzeba go chwycić tuż przy skórze i pociągnąć w górę, a miejsce po ukąszeniu przemyć środkiem odkażającym (np. spirytusem albo gazikiem typu Leko). Jeżeli kleszcz tkwi głęboko, to lepiej, żeby wyciągnął go jak najszybciej lekarz lub pielęgniarka.

Uwaga! Nie wolno kleszczem kręcić, wyciskać go, smarować masłem ani żadnymi środkami chemicznymi. Jest to niebezpieczne, bo w ten sposób drażni się go i może wstrzyknąć do organizmu więcej zarazków.

Szczepionka

Nie ma szczepionki na boreliozę. Jest za to szczepionka przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu, które jest chorobą wywołaną przez wirus z rodzaju hodes ritinus przenoszony przez zarażone nim kleszcze. Na uodpornienie potrzebne są trzy dawki (przyjmowane co 2 do 4 tygodni) szczepionki po ok. 56 zł, za które trzeba zapłacić z własnej kieszeni. Organizm uodparnia się po dwóch dawkach, ale po trzech latach trzeba zaszczepić się jeszcze raz dawką przypominającą. Wirus rozwija się od 2 do 28 dni (w tym czasie choroba jest utajona) w miejscu zakażenia i przenika do najbliższych narządów i węzłów chłonnych. Leczy się tylko objawy wywołane przez wirusa (bóle głowy, gorączkę, wymioty, nudności, utratę przytomności). Choroba ustępuje zwykle po 2- 3 tygodniach.

Ukąszenia owadów: zawsze nieprzyjemne, choć zwykle niegroźne

W okresie wiosenno-letnim dzieci narażone są na ukąszenia przez komary, meszki, mrówki. Nie są one jednak groźne. Choć mogą być bardzo dotkliwe, szczególnie, gdy dziecko zostało ukąszone przez wiele owadów naraz. Mogą pojawić się reakcje alergiczne, mocne podrażnienia skóry, swędzenie, opuchlizna.

Ukąszenie przez komary pozostawia małe ślady ukłuć na skórze, podrażnienie skóry, małe, bezbolesne, czerwone guzki oraz bolesny obrzęk, a także swędzi (czasem bardzo mocno).

Jeśli dziecko ukąsi mrówka, dobrze jest przemyć to miejsce roztworem o odczynie zasadowym (np. sodą oczyszczoną), aby zobojętnić znajdujący się w jadzie kwas mrówkowy. Po ukąszeniu meszki lub komara można posmarować zaczerwienione miejsce kremem przeciwhistaminowym lub spirytusem, żeby zmniejszyć swędzenie.

Użądlenia owadów: niebezpieczne

Bardzo niebezpieczne może być użądlenie nawet przez jednego szerszenia, który potrafi zaatakować bez przyczyny. Dlatego po takim użądleniu trzeba pojechać do lekarza. Mogą pojawić się zaczerwienienia skóry, obrzęki, opuchlizna, gorączka, dreszcze, ból w klatce piersiowej i duszności. Jad szerszenia zawiera toksyny, które rozkładają krwinki i uszkadzają nerki.

Po użądleniu pszczoły trzeba szybko wyjąć ze skóry żądło i zdezynfekować rankę. Potem można robić okłady z octu. Pszczoła żądli jeden raz (potem zdycha), ale wielokrotnie może pokłuć osa.

Miejsce po ukąszeniu boli i puchnie, a potem swędzi. Trzeba pamiętać, że jad osy jest uczulający, działa podrażniająco na końcówki nerwów. Ból, opuchliznę i swędzenie po użądleniu osy łagodzi zimna woda lub okłady z niej. Swędzenie złagodzi również maść (krem) hydrokortyzonowa.

Uwaga! Po użądleniu szerszenia, pszczoły czy osy może wystąpić reakcja alergiczna. Jeśli wiesz, że twoje dziecko jest uczulone na użądlenia, musisz jak najszybciej zawieźć je do szpitala.