Najlepiej zacząć w wieku przedszkolnym

15 procent polskich piętnastolatków nie rozumie tego, co czyta! - wykazały ostatnie wyniki badań PISA*, przeprowadzane co trzy lata przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD).  O tym, jak nauczyć dzieci rozumieć czytany tekst, rozmawiamy z dr Bożeną Pawlak - specjalistką edukacji wczesnoszkolnej z Instytutu Pedagogiki Przedszkolnej i Szkolnej Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, współautorką nowej serii podręczników dla klas I-III „Lokomotywa" Gdańskiego Wydawnictwa Oświatowego.

Jak powinno się pracować z małymi dziećmi, aby rozumiały teksty?

Jeśli dziecko głośno czyta mamie tekst, to ćwiczy technikę czytania. Dla rozumienia tekstu potrzebne są rozmowy z maluchem o tekście, który przeczytał lub usłyszał. Warto zadawać pytania o bohaterów opowieści, poprosić, aby dziecko opisało ich wygląd czy wyszukało jakieś konkretne wiadomości. Owo wyszukiwanie informacji pomaga zrozumieć tekst. Warto też zapytać dziecko jak rozumie wybrane słowo, np. adapter, jeśli pojawiło się takie słowo w tekście. Na pewno ma znaczenie także rodzaj tekstu i jego treść. Warto je różnicować. Na liście czytanych tekstów powinny znaleźć się baśnie, bajki, wiersze, instrukcje, tabele, mapy, czy nawet przepisy kulinarne.
Warto też zadawać dziecku pytania: „Jak myślisz, dlaczego ktoś taki tekst napisał?” albo „Czego autor nas chciał nauczyć?”, jeśli mamy do czynienia z dydaktycznym tekstem. Można zapytać „Dlaczego powstała „Lokomotywa” Tuwima”, "co mógł czuć autor, gdy zestawiał słowa brzmiące jak odgłos kół pociągu?",  "Co w wierszyku jest ciekawego?" Albo: „Dlaczego ci się ten tekst nie podobał?” Bardzo ważne są pytania o osobiste odczucia dziecka, co myśli na dany temat. Jeśli odpowie, mówiąc o własnych emocjach, które w nim wywołuje tekst, czy przywoła swoją dotychczasową wiedzę o danym zjawisku, to znaczy, że czyta ze zrozumieniem.

Jeśli dziecko jednak nie nauczy się w dzieciństwie czytać ze zrozumieniem, tylko w sposób techniczny, czy możemy naprawić to później?

Oczywiście, jeśli ktoś nie nauczył się czytać ze zrozumieniem w wieku przedszkolnym czy szkolnym, to może to nadrobić, tylko będzie mu to sprawiało większe trudności i będzie musiał więcej ćwiczyć.

*PISA – to skrót od Programme for International Student Assessment, oznacza międzynarodowy Program Oceny Umiejętności Uczniów, którzy ukończyli 15. rok życia. W badaniach PISA bada się nie tylko czytanie i interpretację, ale i znajomość matematyki i rozumowania w naukach przyrodniczych. Program powstał w 1997 roku, a Polska brała w nim udział po raz pierwszy w 2000 roku i w dziedzinie „czytanie i interpretacja” – znalazła się na odległym 24. Miejscu. W 2009 roku wynik badań był dla nas korzystniejszy – zajęliśmy 15. miejsce.