Kłopoty z tarczycą zwykle są dziedziczone

U noworodka matki z chorobą tarczycy istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia zaburzeń czynności tarczycy zarówno o charakterze przejściowym, jak i trwałym. Takie czynniki jak: niedobór jodu, zmniejszone lub zwiększone stężenie tyroksyny we krwi matki, jak również stosowane w ciąży leki, wpływają na zdrowie płodu i noworodka. Zaburzenia w pracy tarczycy u dzieci są zwykle wrodzone, ale nie zawsze są możliwe do wykrycia w życiu płodowym.

Każdy noworodek, zarówno matki z chorobą tarczycy oraz matki zdrowej, podlega badaniom przesiewowym w kierunku wrodzonej niedoczynności tarczycy. Badania opierają się na oznaczeniu stężenia TSH w surowicy. Krew pobiera się z pięty dziecka między 3. a 5. dniem po urodzeniu.

- U noworodka matki z chorobą Gravesa–Basedowa z dodatnim lub nieznanym mianem TRAb (przeciwciała przeciw receptorowi hormonu tyreotropowego (TSH), przeciwciała te występują w przypadku choroby Gravesa-Basedowa) w ciąży, konieczne jest szczegółowe monitorowanie czynności tarczycy. W takich przypadkach oznaczenia stężenia TSH i fT4 powinny być wykonane z krwi pępowinowej bezpośrednio po porodzie (krew pobiera się od razu przy porodzie i wysyła do badania). Ponadto między 3. a 7. dniem życia pobiera się jeszcze krew z pięty oraz z żyły, by oznaczyć poziom TSH - mówi dr n. med. Ewa Krajewska-Siuda, endokrynolog dziecięcy, pediatra z CM ENEL-MED.

Noworodek matki z pierwotną, wrodzoną niedoczynnością tarczycy oraz z chorobą autoimmunizacyjną tarczycy z ujemnym mianem TRAb, poza oznaczeniem TSH w rutynowym badaniu przesiewowym, nie wymaga dodatkowych badań.

Choroby tarczycy u dzieci: objawy widoczne po porodzie

Nie ma danych dotyczących częstości występowania chorób tarczycy u dzieci. - Częstość występowania wrodzonej niedoczynności tarczycy oparta na badaniach przesiewowych noworodków wynosi 1/4000 żywych urodzeń. Niedoczynność tarczycy jest wykrywana około trzech razy częściej u dzieci z zespołem Downa, z cukrzycą typu 1 niż u dzieci zdrowych - mówi endokrynolog. Objawy wrodzonej niedoczynności tarczycy rzadko stwierdza się zaraz po urodzeniu. Zwykle pojawiają się w ciągu dwóch tygodni od narodzin. - Diagnozę stawia się na podstawie stężenia TSH, fT4, ważne w rozpoznaniu są także oznaczenie stężenia przeciwciał przeciwtarczycowych oraz USG tarczycy - mówi dr Ewa Krajewska - Siuda.

Wyróżnia się pierwotną oraz wtórną postać niedoczynności tarczycy. Pierwsza wynika z dysfunkcji gruczołu, druga zaś z upośledzonej funkcji przysadki, stymulującej tarczycę do pracy.

Wśród najczęstszych objawów niedoczynności tarczycy u noworodków wymienia się m.in.: przedłużającą się żółtaczkę fizjologiczną, szerokie szwy czaszkowe, hipotermię, słabe łaknienie.

- W późniejszym okresie dominują także: zahamowanie wzrastania, opóźnienie dojrzewania kośćca, opóźniony wiek zębowy, zła tolerancja zimna, suchość skóry, suche, matowe, łatwo wypadające włosy, zaparcia, senność, zaburzenia koncentracji. Charakterystyczna jest także tendencja do przyrostu masy ciała pomimo zmniejszonego łaknienia, jednak otyłość nie jest objawem dominującym - mówi dr Ewa Krajewska-Siuda.

Skutki niedoczynności tarczycy są poważne, zatem warto wszelkie niepokojące objawy zgłaszać pediatrze, który w razie konieczności skieruje małego pacjenta do endokrynologa. - Niedoczynność tarczycy jest chorobą przewlekłą i może się utrzymywać przez całe życie. Leczenie polega na podawaniu doustnym syntetycznego preparatu sodowej soli lewoskrętnej tyroksyny. Dawkę dobiera się indywidualnie - mówi endokrynolog.

Odpowiednio leczone dzieci nie mają żadnych objawów związanych z dysfuncją tarczycy. - Niedoczynność tarczycy u dzieci często ma charakter przejściowy. Po 3. roku życia wykonuje się próbę odstawienia leczenia. Jeśli jednak nadal jest konieczne, wraca się do terapii - mówi.

Choroby tarczycy u dzieci: leczenie 

Nadczynność tarczycy u noworodków jest zwykle spowodowana m.in.: chorobą Gravesa –Basedowa u mamy lub u dziecka, guzkami tarczycy u dziecka, zapaleniem tarczycy u dziecka, podażą egzogennych hormonów tarczycowych czy nadmierną podażą jodu u dziecka.

- Małe dziecko z nadczynnością jest nadmiernie ruchliwe, wykazuje słaby przyrost masy ciała, ma zaburzenia snu, wilgotną skórę, obserwuje się także przyspieszone bicie serca (tachykardia) oraz wzmożoną perystaltykę jelit (luźne stolce) - mówi dr Ewa Krajewska-Siuda.

Jeśli nadczynność tarczycy ma ciężką postać: pojawia się orbitopatia tarczycowa (wytrzeszcz oczu), nasilona tachykardia, zwiększenie objętości krwi krążącej i szybkości krążenia, podwyższenie skurczowego ciśnienia tętniczego krwi przy obniżeniu rozkurczowego, wzmożenie perystaltyki jelit (luźne stolce), aż do odwodnienia i spadku masy ciała, powiększenie wątroby z uszkodzeniem jej miąższu, żółtaczka, może negatywnie wpłynąć na zdolności intelektualne dziecka i jego rozwój.

U starszych dzieci mogą wystąpić takie same objawy nadczynności tarczycy jak u dorosłych: problemy z koncentracją, zmęczenie, nietolerancja wysokiej temperatury, zwiększony apetyt, nadmierne pocenie się, utrata masy ciała oraz wole. - Leczenie nadczynności tarczycy polega na spowolnieniu wytwarzania hormonów przez tarczycę i powinno być wdrożone jak najszybciej, a przy nasilonych objawach (wyżej wymienione) wskazana jest hospitalizacja.

Możliwe są trzy metody leczenia: farmakologiczne, promieniotwórczym izotopem jodu (J 131), tzw. radiojodem, a w skrajnych przypadkach leczenie operacyjne - dodaje. Leczenie farmakologiczne trwa około 18-24 miesięcy. - Po tym czasie próbuje się odstawić leki i w zależności od stanu klinicznego i badań hormonalnych, następuje powrót do terapii lub tylko obserwacja z okresowym badaniem stężenia TSH - dodaje endokrynolog.

Leczenie pozwala na prawidłowy rozwój

- Nieleczone choroby tarczycy niekorzystnie wpływają na rozwój psychofizyczny dziecka i poważnie go zaburzają, wpływając na takie czynniki jak: wzrost ostateczny, dojrzewanie płciowe, koordynacja psychoruchowa i wiele innych. Wdrożenie leczenia chorób tarczycy we właściwym czasie i w odpowiedniej dawce, całkowicie eliminuje objawy i zapewnia dzieciom osiągnięcie standardu życia zawodowego i rodzinnego, na tym samym poziomie, jak w przypadku zdrowych osób - mówi endokrynolog. Indywidualne, dobrze dobrane leczenie nie niesie za sobą niekorzystnych skutków ubocznych. - Te które mogą wystąpić wynikają ze stosowania zbyt dużej dawki lub nietolerancji leku - dodaje. Dawka leku u dzieci jest ustalana na podstawie badań: TSH, fT4 wykonywanych co 3 miesiące.