Gdy poród się komplikuje

Największym zagrożeniem dla płodu podczas porodu jest niedotlenienie, które może prowadzić do poważnych konsekwencji, np.do nieodwracalnego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, a nawet zgonu. Rokowania zależą od tego, ile czasu dziecko nie oddychało.

Niedotlenienie okołoporodowe to jedno z tych niebezpieczeństw zagrażających dziecku podczas porodu, których chyba każda kobieta w ciąży obawia się najbardziej.  - Przyczyny niedotlenienia okołoporodowego można podzielić na trzy grupy: matczyne - maciczno-łożyskowe oraz wewnątrzmaciczne i płodowe - mówi dr n. med. Ewa Surynt, ginekolog z Centrum Medycznego ENEL-MED.

Do pierwszej grupy zaliczamy: zespół żyły głównej dolnej, obniżenie ciśnienia tętniczego u matki i spadek perfuzji (perfuzja to inaczej przepływ krwi przez łożysko, czyli element jaja płodowego będący łącznikiem między matką a płodem) matczyno-łożyskowej, zator spowodowany płynem owodniowym, zatorowość płucną, zbyt długie parcie, napad drgawek u matki.

Do drugiej grupy zaliczamy: przedwczesne oddzielenie łożyska prawidłowo usadowionego, nieprawidłowy przepływ łożyskowy i niewydolność łożyska podczas czynności skurczowej macicy, zwłaszcza podczas skurczy tężcowego oraz pęknięcie macicy.

Ostatnia grupa przyczyn to: powikłania pępowinowe (m.in. ucisk, owinięcie pępowiny, wypadnięcia sznura pępowiny) oraz zaburzenia rytmu serca płodu, np. blok przedsionkowo-komorowy.

- Objawem niedotlenienia wewnątrzmacicznego płodu są m.in. gorsze odczuwanie ruchów płodu przez matkę, nieprawidłowe zapisy KTG czy tez objawy centralizacji krążenia u płodu w ocenie fal przepływów w USG dopplerowskim – tłumaczy ginekolog.

Niedotlenienie okołoporodowe: jak zapobiegać?

Najważniejszą rolę w profilaktyce niedotlenienia okołoporodowego odgrywa oczywiście ciężarna. Liczenie ruchów dziecka w trzecim trymestrze musi wejść w nawyk, bo może uratować dziecku zdrowie lub życie - zwłaszcza w samej końcówce ciąży jest to niezwykle istotne. Przy czym warto pamiętać, że niepokojąca jest zarówno mniejsza niż zwykle aktywność dziecka, jak i jego nadmierne pobudzenie. Jeśli dziecko wykonuje dużo gwałtownych ruchów, może to oznaczać że brakuje mu tlenu.

Dzisiejsze metody diagnostyczne pozwalają na wczesne wykrycie nieprawidłowości przed i w trakcie porodu, ale całkowicie ryzyka nie da się wyeliminować. Ciążę po terminie obserwuje się przez cały czas - kilka razy w ciągu dnia ciężarnej wykonuje się KTG (zapis kardiotokograficzny), który pozwala monitorować stan płodu. Ponadto wykonuje się ocenę ultrasonograficzną przepływów naczyń (w pępowinie i tętnicy środkowej mózgu płodu), by sprawdzić stan płodu i ewentualne niedotlenienie.

- W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w obu badaniach, kolejnym etapem jest wykonanie testów stresowych (metody służące do oceny sprawności wydolności łożyska poprzez wywołanie czynności skurczowej macicy np. podając oksytocynę lub indukcja porodu (zastosowanie doszyjkowego cewnika Foleya, wlew oksytocyny do żyły, podanie prostaglandyn dopochwowo czy też amniocenteza czyli przebicie pęcherza płodowego). Czasem konieczne jest wykonanie cesarskiego cięcia - mówi dr Ewa Surynt.

Niedotlenienie okołoporodowe: leczenie

Niedotleniony noworodek wymaga natychmiastowej pomocy, polegającej głównie na podawaniu tlenu (poprzez maskę na twarzy), wspomaganiu oddechu (respirator), masowaniu serca. - Resuscytację noworodka rozpoczyna się w przypadku stwierdzenia nieregularnego i nieprawidłowego oddechu oraz słabszej pracy serca (niższej niż 100 uderzeń na minutę). Zazwyczaj skuteczne bywa udrożnienie dróg oddechowych i upowietrznienie płuc (poprzez odpowiednie ułożenie pacjenta i zastosowanie worka ambu). Bardziej złożone interwencje będą daremne, jeśli dwa powyższe kroki nie zostaną poprawnie i skutecznie wykonane - tłumaczy ginekolog.

W przypadku niedrożności dróg oddechowych spowodowanej np. obecnością smółki, skrzepu krwi, lepkiego śluzu lub mazi płodowej, dziecko poddawane jest odsysaniu. Rzadko pojawiają się wskazania do podania leków (adrenaliny) podczas resuscytacji noworodka. Im cięższa jest postać niedotlenienia, tym więcej czasu potrzeba, by dziecko zaczęło samo oddychać.

Niedotlenienie okołoporodowe: skutki

Skutki niedotlenienia zależą od czasu, w jakim dziecko nie oddychało, a także od indywidualnej wrażliwości noworodka. Wśród niedotlenionych podczas porodu dzieci zdarzają się takie, które mają niewielkie dysfunkcje rozwojowe, możliwe do wyrównania, ale są też dzieci z poważnymi konsekwencjami, np. z porażeniem mózgowym. - Stan noworodków resuscytowanych może ulec późniejszemu pogorszeniu. Po zabezpieczeniu właściwej wentylacji i stabilizacji układu krążenia, noworodek powinien pozostać na oddziale ze ścisłym monitorowaniem, jak również powinna być wdrożona opieka ukierunkowana na leczenie ewentualnych powikłań - dodaje dr Ewa Surynt.