Tajemnice rodzinne pochłaniają psychiczną energię dziecka

O tym czy i dlaczego dzieci wstydzą się czasem swoich rodziców, rozmawiamy z Radosławem Kaczanem, psychologiem rozwojowym.

Jak zatem dziecko, które jest ofiarą drwin powinno reagować?

Są uczniowie, którzy reagują agresywnie na zaczepki kolegów, inne płaczą, a jeszcze inne obronnie przestają opowiadać o swoim domu, np. zaczynają ukrywać gdzie mieszkają, nie chcą zapraszać kolegów, nie mówią o swoich rodzicach lub zaczynają zmyślać. Rodzic powinien powiedzieć jak można poskromić tych, którzy żartują i dokuczają, co odpowiedzieć w takiej sytuacji. Ważne jest też wyjaśnienie dlaczego ludzie bywają niemili, skąd się to bierze i wpajać, że brak nowych zabawek czy markowych ubrań, inny styl życia, nie są powodem wstydu ani bycia gorszym.

W filmie "Co gryzie Gilberta Grape'a", dzieci narażone są na niewybredne komentarze na temat swojej otyłej matki. Chora kobieta pewnie niewiele mogła zrobić, by zmniejszyć swoją wagę. Czy rodzice mają prawo do dostarczania dziecku powodów do wstydu, czy też powinni się postarać, by dziecko nie musiało słuchać obelżywych komentarzy pod ich i swoim adresem?

Generalnie dobrze by było, gdyby dziecko nie musiało się wstydzić mamy, taty czy sytuacji rodzinnej. Gdy dziecko wstydzi się np. tego, że nie mamy telewizora, nie jemy mięsa, to należy wytłumaczyć powód takiej decyzji. Co do wyglądu, to sprawa jest bardzo delikatna. Trzeba wiedzieć, że niektóre dzieci, choć wstydzą się rodziców, nie mówią im o tym. Nie jest łatwo dziecku rozmawiać z pijącym ojcem czy zaniedbaną mamą, o ich zachowaniu lub przekonywać do zmiany.

Dlatego rodzice powinni reagować, gdy widzą, że dziecko nagle się odsunęło od nich, nie chce z nimi wychodzić, spędzać czasu, stało się złośliwe. Weźmy też pod uwagę, że rodzice są różni i mogą różnie zareagować, gdy dziecko nagle zacznie im zwracać uwagę na to jak wyglądają, jak się zachowują. Oczywiście czasami zwrócenie uwagi otyłej mamie, może ją zmotywować do działania.

Czy dziecko, któremu wstyd towarzyszy przez całe życie jest narażone na konsekwencje w przyszłości?

Długotrwałe doznawanie takiego uczucia jest trudne i kłopotliwe dla naszego funkcjonowania. Pamiętajmy, że dziecko, bez względu na wiek, chce mieć pozytywny obraz rodziny, który daje poczucie bezpieczeństwa. Gdy jest inaczej, czasem wręcz wypiera negatywne zachowania rodziców. Zamiast skupiać się na zabawie, nauce, kombinuje co zrobić by rodzinna tajemnica nie wyszła na jaw, zastanawia się jak ją ukryć przed otoczeniem. To wymaga ogromnej energii psychicznej, pogarsza jakość życia dziecka i jego codzienne funkcjonowanie, co w przyszłości może negatywnie się odbić na jego psychice.

* Radosław Kaczan, psycholog rozwojowy ze Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie