Nieśmiałość

Nieśmiałość jest częstym stanem ducha, który nierzadko przeradza się w zaburzenie emocjonalne na płaszczyźnie adaptacyjnej, poznawczej, behawioralnej, oraz motywacyjnej. Umiarkowane doświadczanie nieśmiałości jest czymś powszechnym i zdrowym. Każdy z nas odczuwał wobec nowych sytuacji jakiś niepokój. To wzbudza w nas ostrożność i pomaga w przetrwaniu. Może to być stan chwilowy, lub lekka tendencja do odczuwania tego uczucia. Wówczas możemy mówić o tym, iż jest to cecha charakteru, o ile nie zaburza funkcjonowania jednostki w społeczeństwie. Niestety, coraz częściej zauważa się, iż nieśmiałość przybiera długotrwały okres trwania o silnym działaniu. Zwiększa się liczba dzieci, które odczuwają nadmierne, patologiczne uczucie nieśmiałości, które zaburza ich funkcjonowanie w grupach społecznych i przyczynia się do powstania np. najczęstrzego zaburzenia lękowego - fobii społecznej. W skrajnych wypadkach może dojść do całkowitego wykluczenia społecznego i zamknięcia się jednostki w sobie. Wiąże się to z utratą kontroli nad własnym życiem, oraz silną depresją. Niezdrowa nieśmiałość staje się poważnym problemem naszej cywilizacji. Dzieci przez nią mają problemy w szkole, wpadają w nałogi, nie czują satysfakcji z życia.

Jak rozpoznać, czy dziecko jest nieśmiałe?

Dziecko podczas przebywania w centrum uwagi, proszenia o pomoc, w interakcjach z nieznajomymi lub nowo poznanymi osobami, w czasie ujawniania swoich uczuć wykazuje uczucie zażenowania, przytłoczenia, lęku, zakłopotania. Nie jest asertywne. Unika podejmowania działań, które mogłyby zostać poddane ocenie. Ma niską samoocenę. W sytuacjach związanych z interakcją z drugim człowiekiem dziecko ma przyspieszony puls, spuszczoną głowę, zaczerwienienie, zwiększoną potliwość ciała, napięcie mięśniowe. Unika ludzi, izoluje się. Woli towarzystwo zwierząt niż ludzi. Wycofuje się z życia społecznego, np. z uczestnictwa w apelach szkolnych, imprezach w przedszkolu. Dzieci nieśmiałe bardzo często maskują swoje poczucie niepokoju w kilku przejawach. W okresie dojrzewania nieśmiałość może objawić się agresją, nadmiernym tupetem, izolacją, odrzuceniem zainteresowania opinnią innych ludzi. W przedszkolu, szkole dzieci tworzą różne grupy, bandy, zespoły. Dziecko nieśmiałe próbując się przypodobać porzuci swą asertywność i stanie się konformistyczną marionetką. Nieśmiałość może również objawić się wagarami, ucieczką przed nowymi sytuacjiami, grą nieobecnego, zamyślonego. Pracoholizm może dopaść również nieśmiałe dziecko, które od swoich problemów emocjonalych ucieknie w naukę i zaspakajanie oczekiwań rodziców, oraz nauczycieli, budując swą wartość na dobrej ocenie. Najgorszym przejawem nieśmiałości jest narcyzm.

Przyczyna

Przyczyną nieśmiałości mogą być cechy charakteru, takie jak: Stawianie sobie wysokich poprzeczek - to jest dominacja idealnego ja, bo każdy nosi w sobie pierwiastek narcyza. Niestabilna samoocena. Rozbieżność między ja realnym i tym idealnym. Są to przyczyny częste w okresie dojrzewania podczas budowania światopolgądu i obrazu własnej osoby. Do nieśmiałości prowadzą zazwyczaj błędy wychowawcze, urazy w inerakcjach (takie jak odrzucenie, ośmieszenie, akt agresji), wygurowane oczekiwania rodziców, ocenianie dziecka, porównywanie do innych, mała ilość pochwał, duża ilość wymienianych wad i pretensji, niedostateczne przyswojenie umiejętności społecznych, np. poprzez izolację (często jest to błędnym kołem). Dzieci również mogą nauczyć się nieśmiałości od swoich rodziców, lub przejąć te cechy od swoich autorytetów z okresu wczesnego dzieciństwa. Naukowcy twierdzą, iż wpływ ma również budowa mózgu. Nieśmiałości sprzja również odczuwanie rywalizacji, pośpiechu, nacisku na rozwój w środowisku pełnym złożonych norm społecznych.

Uwaga! Introwertyczne dziecko!

Nieśmiałość nie jest tym samym co introwertyczny temperament, choć z powodu podobieństwa niektórych zachowań introwertycy często bywają mylnie uważani za nieśmiałych, szczególnie przez ekstrawertyków. Niechęć introwertyków do niektórych rodzajów aktywności społecznej i ograniczanie kontaktów z ludźmi nie są jednakże spowodowane lękiem i obawą przed oceną, lecz są kwestią autentycznej preferencji, związanej z ogólniejszą potrzebą unikania nadmiaru stymulacji. Oczywiście introwertycy mogą również być nieśmiali (pewne badania wskazują, że w tej grupie nieśmiałość występuje nawet częściej niż wśród ekstrawertyków). W przeciwieństwie do introwersji, nieśmiałość nie jest zdeterminowana fizjologicznie, może zostać nauczona i oduczona. Introwertyzm oznacza cechę osobowości polegającą na tendencji do kierowania swojej percepcji i działań do wewnątrz – na własne myśli i emocje, z jednoczesnym zmniejszonym zainteresowaniem i aktywnością skierowanymi na świat zewnętrzny. U introwertyków występuje brak umiejętności radzenia sobie z wieloma bodźcami naraz. Tu się liczy cisza, spokój, życie emocjonalne, filozofia, potrzeba chwili samotności, dbanie o swoją indywidualność wewnętrzną.

Jak pomóc dziecku:

- Na jedną naganę przypada pięc pochwał.

- Inicjuj zabawy, które odzwierciedlają sytuacje związane z interakcjami społecznymi, np. zabawa w szkołę, sklep, lekarza. Skupiaj się szczególnie na tych sytuacjach w których dziecko odczuwa lęk. - Zaprzyjaźnij się z rodzicami dzieci w podobnym wieku i inicjujcie wspólnie spotkania, przyjęcia, wyjazdy. - Naucz dziecko, aby dziękowało za komplemanty, a nie im zaprzeczało. - Nie skupiaj się na nieśmiałości dziecka, nie dramatyzuj, ani nie wytykaj braku asertywności. - Nie rozpamiętuj tygodniami jakiś potknięć dziecka, nawet jeżeli zrobiło coś naprawdę złego. - Nie wzbudzaj nigdy poczucia winy. - Naucz dziecko przegrywać i odpowiednio reagować na odrzucenie. - Buduj dobrą samoocenę dziecka. - Wprowadź starsze dziecko w środowisko, które skupia się na konkretnych, kreatywnych zadaniach np. lekcje języka angielskiego, klub fotograficzny. - Naucz dziecka poznawania nowych ludzi. - Kup psa, ponieważ na spacerach pozna równieśników z dzielnicy, oraz miłośników psów. - Dobrym pomysłem jest zapisanie starszego dziecka na fitness, czy siłownie. W zdrowym, silnym ciele zdrowy, pewny siebie duch. - Opowiadaj, iż Tobie również zdarza się odczuwać nieśmiałość, lub lęk. - Planujcie i rozpisujcie przebieg ważnych rozmów, wydażeń tak, aby oswoić z nimi dziecko. - Dużo rozmawiajcie o rzeczach błahych, ale również tych poważnych. Często poruszajcie temat emocji, interakcji, samooceny. - Zapoznaj dziecko z pojęciem nieśmiałości poprzez przeczytanie lektury jej dotyczącej. - Akceptuj emocje dziecka. - Przedstaw zalety nieśmiałości. Takie dzieci mają bardzo bogate życie wewnętrzne, rozmyślają nad wieloma tematami. Są powściągliwe, ponieważ boją się krytyki. Mają więcej czasu na swój rozwój, ponieważ unikają wypadów ze znajomymi, sytuacji w których mieliby mieć doczynienia z interakcjami. Żyją w swoim świecie. Potrafią wspaniale słuchać. Żadziej się rozczarowywują, ponieważ bardzo realistycznie podchodzą do życia. Skupiają się na rowijaniu swoich zainteresowań nie zwarzajac na świat zewnętrzny. Z tego powodu są dobrzy w swoich dziedzinach i wyrastaja na specjalistów. Pozwól dziecku najpierw zaakceptować swoją osobę i nieśmiałość, a potem zwalczajcie problemy.

Nieśmiałość zacząć się może już u dwuletniego dziecka. Tym wcześniej zaczniejsz pracę nad dzieckiem tym lepiej.

Powodzenia!